Historia szkolnictwa zawodowego w Strzelinie

Kronikarski zapis przejawów ludzkiego działania jest niezbędnym warunkiem uchwycenia procesu rozwoju. Spoglądając wstecz, chcemy prześledzić przebytą drogę, najeżoną niejednokrotnie wieloma przeszkodami. Takie spojrzenie przynosi satysfakcję, oto trudności zostały pokonane, dokonano pozytywnych zmian, ciągle staramy się podążać ku lepszemu.

Początki szkolnictwa zawodowego w Strzelinie wiążą się z otwarciem 1.09.1947r. wielobranżowej Publicznej Szkoły Ogólnozawodowej pod auspicjami Centralnego Urzędu Szkolnictwa Zawodowego. Trzyletnią szkołę dla młodocianych i dwuletnią dla pracujących zlokalizowano w gmachu Gimnazjum  i Liceum, zaś warsztaty w obiekcie przy ul. Wolności. Organizatorem i pierwszym dyrektorem szkoły był Józef Kozik. Od 1.09.1951 r. przekształcono ją w Zasadniczą Szkołę Kamieniarską z 3-letnim programem nauczania i przekazano pod opiekę Ministerstwu Transportu Drogowego i Lotniczego. Bazę szkoleniową stanowiły Strzelińskie Kamieniołomy Drogowe. 

Zakład ten przekazał szkole hotel robotniczy przy ul. Ząbkowickiej, mający odtąd pełnić funkcję internatu.

Kolejnymi dyrektorami byli: Józef Niemcewicz /1948-1951/ i Seweryn Mańkowski /1952-1953/. Placówka przenoszona była najpierw do Szkoły Podstawowej nr 1, a następnie do odremontowanego budynku szkolnego przy ulicy S. Staszica 5. Warsztaty szkolne mieściły się przy ul. Brzegowej w odkupionym od prywatnego właściciela zakładzie ślusarsko-mechanicznym.

W roku 1953 przekazano na potrzeby internatu część odbudowanego obiektu przy ul. Jana 10. W ten sposób powstała dobra baza materialna – budynek szkolny, dwa internaty, sala gimnastyczna i warsztaty, ale corocznie były problemy z naborem do klas pierwszych. Uboga oferta kierunków kształcenia powodowała, że szkoła nie była popularna. Nadzieję wiązano z propozycją nowych specjalności nauczania. 

W roku 1954 uzyskano zgodę Ministerstwa Transportu Drogowego i Lotnictwa na przeniesienie z Laskowic Oławskich do Strzelina Technikum Samochodowego. Powstały dwie specjalności: remonty samochodów i eksploatacja samochodów. W tamtych latach w województwie wrocławskim były  tylko dwie takie szkoły /druga w Legnicy/.

Technikum samochodowe powstało w 1953 roku w Jelczu – Laskowicach dla potrzeb Jelczańskich Zakładów Samochodowych. Organizatorem i pierwszym dyrektorem był Stefan Hałat. Kolejny dyrektor Technikum w Laskowicach Marian Lewandowski inicjuje przeniesienie szkoły do Strzelina.

Od 1.10.1954 r. w budynku przy ul. Staszica zlokalizowane zostaje Technikum Samochodowe. Dyrektor Lewandowski musiał stoczyć prawdziwą batalię o utrzymanie szkoły. Przeważała bowiem opinia, że w rolniczym środowisku placówka nie przetrwa.

W pierwszych latach istnienia Technikum kandydaci rekrutowali się głównie spoza powiatu, a nawet spoza województwa. Pomysły likwidacji szkoły powracały u decydentów do końca lat pięćdziesiątych. Kolejni dyrektorzy /Stanisław Milewski, Jan Wojciechowski i Zbigniew Kuźmiński/ stale zabiegali o poprawę bazy materialnej, dokonywano zakupów pomocy naukowych, maszyn do warsztatów i pomocniczego wyposażenia.

Kryzys pojawił się w 1957 roku, kiedy Ministerstwo nosiło się z zamiarem likwidacji placówki, ale wysiłek dyrektora Marian Lewandowskiego odsunął to niebezpieczeństwo. Od 1958 sytuacja ustabilizowała się, utworzono Zasadniczą Szkołę Zawodową z kierunkami ślusarskimi i stolarskim /nauka zawodu w Strzelińskich Fabrykach Mebli/, powiększyła się kadra nauczycielska. Nawiązano współpracę ze Strzelińską Cukrownią oraz oddziałem PKS we Wrocławiu. Zakłady te zaczęły pełnić funkcję jednostek opiekuńczych. Utworzono kierunek Z.S.Z. – mechanik samochodowo-ciągnikowy oraz klasę T.S. dla pracujących. 

Najważniejszą jednak inicjatywą było powołanie Społecznego Komitetu Budowy Warsztatów Szkolnych /1959r./ Powoli, ale systematycznie rosło znaczenie placówki w  środowisku. Do roku 1962 szkołę opuściło już 176 absolwentów T.S., rozrosła się Z.S.Z., powstała szkoła dla pracujących, pojawiła się perspektywa budowy nowoczesnych warsztatów. Kwitło życie pozalekcyjne – istniał chór szkolny, organizowano wycieczki do zakładów samochodowych /Jelcz, Starachowice/ oraz turystyczno – krajoznawcze. To w tamtych latach powstał Teatrzyk Poezji, którego działalność znana była w środowisku strzelińskim.

W 1960 roku wprowadzono nowy kierunek, istniejący do dzisiaj, mechanik samochodowy. Szkoła liczyła 8 oddziałów, 230 uczniów, 20 nauczycieli i 20 pracowników administracyjno-gospodarczych. Mienie placówki podwoiło wartość w stosunku do roku 1954.

Przełomowy rok 1962 przyniósł zmianę na stanowisku dyrektora. Został nim mgr inż. Zenon Goliński, który rozpoczął kadencję od opracowania perspektywicznego planu rozwoju szkoły w zakresie dydaktyki, bazy materialnej oraz spraw administracyjnych. Znalazły się w nim zarówno budowa nowych warsztatów, stabilizacja kadry nauczycielskiej, usprawnienia w zakresie pracy dydaktyczno-wychowawczej, jak i ostatecznie zażegnanie niebezpieczeństwa likwidacji placówki.

Dyrektor rozpoczął realizację ambitnego planu. Po latach jego ulubionym hasłem będą słowa piosenki Czerwonych Gitar „nie spoczniemy, nim dojdziemy”. Władze miejskie, powiatowe i wojewódzkie dały się wreszcie przekonać, że szkoła ma rację bytu w środowisku, a do jej rozwoju potrzebny jest spokój i poczucie bezpieczeństwa. Efekty pojawiły się niebawem. Szybko rosła liczba oddziałów, uczniów oraz specjalności. Wszystkie zakłady w Strzelinie zgłaszały chęć zatrudnienia absolwentów szkoły.

Tymczasem nauka zawodu odbywała się w dzierżawionych pomieszczeniach strzelińskiej Cukrowni oraz w Państwowym Ośrodku Maszynowym. W kwietniu 1963 roku rozpoczęto budowę warsztatów szkolnych. Oddano je do użytku w 1965 r. Z tej okazji Gazeta Robotnicza pisała: „Jedna z czterech tego typu szkół w Polsce, Technikum Samochodowe w Strzelinie, jest oczkiem w głowie władz powiatu i miasta. Trzy lata temu rozpoczęto budowę warsztatów szkolnych. Budynki już stoją, a w pomieszczeniach instalowane są nowoczesne maszyny i urządzenia. Strzelińskie Technikum cieszy się dobrą opinią w kraju. Dwa lata temu wszyscy absolwenci, którzy zdawali na Politechnikę Wrocławską zostali przyjęci. Obecnie w T.S. i T.G.O. uczy się 400 dzieci”.

Budowa warsztatów nie przysłoniła innych problemów szkolnych. Unowocześniono budynek główny i salę gimnastyczną. Zakupiono kolejne pomoce naukowe, sprzęt szkolny, samochód ŻUK, otrzymano trzy samochody STAR z PKS-u, dwie Warszawy do nauki jazdy oraz autobus SAN. Nigdy później szkoła nie miała takiej ilości taboru samochodowego. 

Podniósł się poziom działalności dydaktyczno-wychowawczej. Realizowano bogaty program zajęć pozalekcyjnych. Szkolny Teatr Poezji, prowadzony przez mgra Eugeniusza Koterlę, otrzymał w 1965 r. I nagrodę na wojewódzkim przeglądzie zespołów za widowisko „Czary i czarty polskie” wg J. Tuwima. Powtórzył sukces na przeglądzie w Koszalinie, a Polskie Radio Wrocław nagrało fragmenty widowiska. Świetnie pracowało koło krajoznawczo-turystyczne, liczne wycieczki i rajdy uatrakcyjniały pobyt w szkole. Młodzież uczestniczyła w pracach OHP, quizach, olimpiadach /m.in. Wiedzy o Polsce/, rozgrywkach sportowych. 

W roku 1965/66 nastąpiło przejście na gabinetowy system nauczania. Urządzono pomieszczenia, wykonano pomoce naukowe, plansze gabloty, tablice świetlne, prace przy boisku, zieleńcach – wszystko w czynie społecznym. Szkoła nieustannie się rozwijała. Fakt otwarcia Technikum Górnictwa Odkrywkowego, zwiększenie ilości oddziałów Z.S.Z./ w tym utworzenie kierunku tokarskiego/, sprawił, że na długie lata placówka stała się głównym „dostarczycielem” kadry dla wszystkich zakładów pracy w Strzelinie oraz większości zakładów w sąsiednich powiatach.

Uroczystość otwarcia nowych warsztatów szkolnych zamykała pierwszy, bardzo ważny i owocny rozdział życia szkoły pod kierownictwem dyrektora Zenona Golińskiego. W 1966 roku zorganizowano I Zjazd Absolwentów i wydano monografię. 

W latach sześćdziesiątych miała miejsce współpraca z wieloma zakładami, w tym z Kujawskimi Zakładami Naprawy Samochodów w Solcu Kujawskim, z Przedsiębiorstwem Transportu Samochodowego „Łączność” we Wrocławiu, PKS Wrocław, Zakładami Budowy Nadwozi Samochodowych w Nysie, J.Z.S. w Jelczu, Wojskowymi Zakładami Motoryzacyjnymi we Wrocławiu, Wojewódzką Kolumną Transportu Sanitarnego we Wrocławiu, POM w Strzelinie, Cukrownią w Strzelinie. Na potrzeby J.Z.S. warsztaty produkowały części zamienne, z których Jelcz był bardzo zadowolony.

W 1968 roku rozpoczął się kolejny etap poszerzenia bazy materialnej szkoły. Obok licznych zakupów pomocy naukowych, sprzętu do szkoły i internatu, rozpoczęto budowę III pietra budynku przy ul. Staszica 5. Dyrekcja poczyniła starania o stworzenie dwóch ważnych obiektów: stacji diagnostycznej samochodów oraz pracowni dla potrzeb T.G.O. Powstaje 3-letnia wieczorowa klasa wielozawodowa kształcąca m.in. fryzjerów, kelnerów, krawców.

Nadal bardzo aktywne jest życie pozalekcyjne, kolejne sukcesy przynosi Teatr Poezji, m.in. wystawiając „Słowo o wyprawie pułku Igora” wg staroruskiego poematu, a w internacie grupa zapaleńców zakłada zespół bigbitowy. Częstymi gośćmi są przedstawiciele prasy wrocławskie. W artykułach z tamtych lat czytamy ciepłe słowa o szybki rozwoju szkoły.

W roku szkolny 1968/69 z inicjatywy ZMS rozpoczęto wydawanie pisemka „Klakson”, unikalnego w skali ogólnopolskiej, pobudzało ono do dyskusji na tematy wychowawcze.

Bilans 15-lecia szkoły był korzystny. Dyrekcja i Rada Pedagogiczna postanowiły zorganizować z tej okazji uroczystość jubileuszową, a w powiązaniu z 30-rocznią wybuchu II wojny światowej nadać szkole imię Bohaterów Westerplatte.

Obchody 15-lecia świętowano 13-14.09.1969 r., a w programie znajdowały się:

• odsłonięcie tablicy pamiątkowej,
• ślubowanie młodzieży,
• oddanie III piętra, 
• zawody gocartów,
• projekcja filmu „Westerplatte”,
• spotkanie z obrońcami Westerplatte.

Ślubowanie klas pierwszych na sztandarach szkoły  oraz spotkanie z Westerplatczykami, stały się odtąd tradycją szkoły, a opracowany ceremoniał uroczystości obowiązuje do czasu obecnego.

Oddanie III piętra budynku głównego było wielkim wydarzeniem. Nareszcie Szkoła dysponowała aulą ze sceną, salą kinową, nową siedzibę znalazła biblioteka /dotąd mieściła się w internacie przy Pl. Jana 10/ oraz gabinet przedmiotowy dla potrzeb T.G.O. W szkole pracowało 64 nauczycieli, funkcjonowały 24 oddziały.

Warsztaty w roku 15-lecia zorganizowały rozdzielnię robót, nawiązały współpracę z Wojewódzką Spółdzielnią Transportu Wiejskiego oraz „Dolmelem” we Wrocławiu. Rozpoczęła działalność Uczniowska Rada Warsztatowa, która do lat dziewięćdziesiątych organizowała współzawodnictwo warsztatowe. W latach siedemdziesiątych 700 uczniów pobierało tu naukę zawodu /23 klasy/. W tym czasie utworzono dział produkcji pomocy naukowych, dział kontroli technicznej, spawalnię, narzędziownię, dział frezarek, zradiofonizowano cały obiekt. Funkcjonowały działy: nadwozi, napraw bieżących, napraw zespołów podwozia, montażu silników, kontroli technicznej, obróbki ręcznej, remontów maszyn, obróbki plastycznej, spawalnia, elektryczny, hartownia, dział frezarek, tokarek, stacja obsługi, narzędziownia, wypożyczalnia narzędzi, magazyny, nauka jazdy orz biuro warsztatowe. W 1974 roku Wojewódzka Komisja Współzawodnictwa Warsztatowego przyznała dyplom uznania dla Technikum Samochodowego i ZSZ za organizację wewnętrznego współzawodnictwa.

Lata siedemdziesiąte obfitowały w szereg wydarzeń, które jeszcze bardziej umocniły pozycję szkoły. Już w 1970 r. utworzono /po 7-letniej przerwie/ Technikum Mechaniczne dla Pracujących. Podjęto decyzję o remoncie i rozbudowie Sali gimnastycznej /Rada Miejska przyznała odpowiednia fundusze/. Kuratorium zaproponowało budowę stacji diagnostycznej, a warsztaty rozwinęły ofertę szkoleniową.

Samorząd szkolny oraz organizacje młodzieżowe proponowały różne formy zajęć pozalekcyjnych. Działa klub szkolny, radiowęzeł informował o ważnych sprawach /komunikaty, prelekcje/, szkolny zespół muzyczny odnosił sukcesy na lokalnych konkursach.

W latach 1971-1974 rozbudowano obiekt Sali gimnastycznej. Uzyskano szatnie, zaplecze sali, dwa piętra tzw. Nowego budynku /9 sal, pokój nauczycielski, sanitariaty, przestronne korytarze/. Do parteru dobudowano pawilon z przeznaczeniem na pracownię samochodową.

W odpowiedzi na zgłaszane potrzeby z zakładów pracy w 1972 r. utworzono specjalność w Liceum Zawodowym – obróbka skrawaniem. Powstały również 3 oddziały o specjalności ślusarz mechanik. Zakupiono dla potrzeb nauki jazdy cztery samochody /fiat, syrena, dwa samochody STAR/.

Od roku szkolnego 1973/74 wprowadzono nowe formy pracy wychowawczej. Każda klasa została zobligowana do przygotowania wieczorku szkolnego, a także wprowadzono cotygodniowe apele. Każdy z nich poświęcony był określonemu zagadnieniu, były to tematy rocznicowe oraz związane z aktualnymi problemami młodzieży.

W 1974 roku powstał klub sportowy „Feniks”, który do dnia dzisiejszego jest organizatorem większości imprez sportowych w szkole i środowisku.